Sunday, February 14, 2010

xăm hường đây!

Con đem cái này về cho tiền bối đọc!
Trong những thú tiêu khiển ngày Tết ở Huế là đánh bài tứ sắc và đổ xăm hường. Bên cạnh sự may mắn được bài tốt, bài xấu, bài tứ sắc còn có sự cao thấp nhưng đổ xăm hường lại thuần túy dựa vào sự may mắn của sáu hột xí ngầu trong cái bát sứ và bàn tay của bạn. Nguyễn Mộng Giác có tả cảnh đổ xăm hường của gia đình Ngữ trong Tết Mậu Thân ở chương 46 của Mùa Biển Động. Tôi muốn viết về cách chơi để bạn được rõ. Tôi không biết rõ nguồn gốc của thú tiêu khiển này, tôi chỉ ngó ba mẹ tôi chơi với bà con bè bạn, rồi ba mẹ tôi chỉ cho anh em tôi chơi vào những ngày Tết trước 75.
Bộ xăm hường có thể làm bằng ngà voi, nhựa giả giống ngà voi hoặc trên những thẻ tre có vẽ hình và tiếng Hán, gồm có:
1. 6 hột xí ngầu.
2. 1 thẻ Trạng Anh trị giá 32 điểm.
3. 2 thẻ Trạng Em trị giá 16 điểm mỗi thẻ.
4. 4 thẻ Tam Hường trị giá 8 điểm mỗi thẻ.
5. 8 thẻ Tứ Tự trị giá 4 điểm mỗi thẻ.
6. 16 thẻ Nhị Hường trị giá 2 điểm mỗi thẻ.
7. 32 thẻ Nhất Hường trị giá 1 điểm mỗi thẻ.
Như bạn thấy, bộ xăm hường gồm sáu loại thẻ, mỗi loại tổng cộng thành 32. Bạn lấy 32 nhân cho 6 là 192, rồi lấy 192 chia cho số người chơi thì ra số điểm căn bản cho mỗi người cần có sau mỗi ván. Ví dụ: nếu sáu người chơi, mỗi người phải có số thẻ tổng cộng là 32 sau khi canh đổ chấm dứt. Nếu bảy người chơi, người nào đổ Trạng Anh được quyền bán Trạng. Ai không đủ số điểm căn bản, phải mua lại của người khác. Giá trị điểm được ấn định tùy theo túi tiền của người chơi.
Hột xí ngầu có sáu mặt, Nhất, Nhị, Tam, Tứ, Ngũ và Lục nhưng chỉ tính mặt Tứ, gọi là Hường; mặt Tứ và mặt Nhất màu đỏ. Mọi người quay quần quanh bát xí ngầu và đổ sáu hột để thử thời vận của năm mới. Cách ăn điểm được tính như sau:
1. 1 mặt Tứ: Nhất Hường, lấy một thẻ Nhất Hường.
2. 2 mặt Tứ: Nhị Hường, lấy một thẻ Nhị Hường.
3. 3 mặt Tứ: Tam Hường, lấy một thẻ Tam Hường.
4. 4 mặt Tứ: Đổ Trạng Nguyên, lấy thẻ Trạng Anh, tổng số hai hột xí ngầu còn lại được gọi là tuổi, ví dụ: 4 mặt Tứ. 1 mặt Nhị, một mặt Tam gọi là Trạng 5 tuổi. Sau đó, nếu có người đổ Trạng 6 tuổi, người đó sẽ giật đi Trạng 5 tuổi.
5. 5 mặt Tứ: Ngũ Hường Đoạt Tam Khôi, lấy thẻ Trạng Anh và 2 thẻ Trạng Em, hột xí ngầu còn lại cũng gọi là tuổi. Theo lời đồn đại, nếu bạn đổ được Ngũ Hường, vận mệnh của bạn vào năm mới lên tới mây xanh.
6. 6 mặt Tứ: Lục Phú Hường, bạn ăn toàn làng 192 điểm và nhân đôi thành 384 điểm. Xui nhất, giống như Rồng Nằm của Binh Xập Xám, bạn sẽ lên voi nhưng sẽ khánh kiệt (again, chỉ theo lời đồn)
Ngoài cách ăn điểm chính của mặt Tứ, những mặt khác của sáu hột xí ngầu được ăn điểm như sau:
1. Suốt: Sáu hột xí ngầu từ Nhất đến Lục, lấy được Trạng Em, vận mệnh của bạn sẽ hanh thông.
2. Nhất Nhì Xa: 2 mặt Nhất, 2 mặt Nhị và 2 mặt Tam, lấy thẻ Trạng Em.
3. Tứ Ngũ Thiên: 2 mặt Tứ, 2 mặt Ngũ, 2 mặt Lục, lấy thẻ Trạng Em.
4. Phân Song: 3 mặt này cùng với 3 mặt nọ, ví dụ: 3 mặt Nhất và 3 mặt Nhị, lấy thẻ Trạng Em. Nếu bạn có thêm 3 mặt Tứ gọi là Phân Song Tam Hường, lấy thêm 1 thẻ Tam Hường, bạn có thể bị chia ly trong năm mới.
5. Tứ Tự: 4 mặt giống nhau, lấy thẻ Tứ Tự, nếu có thêm mặt Tứ, bạn sẽ có thêm thẻ Nhất Hường hoặc Nhị Hường.
6. Ngũ Tử: 5 mặt giống nhau, Trạng Nguyên, hột xí ngầu còn lại cũng gọi là tuổi nhưng Ngũ Tử không giật được Trạng Nguyên của 4 mặt Hường, chỉ giật Trạng của Ngũ Tử. Ngũ Tử Nhất Hường là lớn nhất vì có mặt Tứ trong đó.
7. Lục Phú: 6 mặt giống nhau, ăn toàn làng 192 điểm, vận mệnh của bạn cũng không hên lắm.
Mọi người sẽ tuần tự thay phiên nhau đổ sáu hột xí ngầu cho đến khi trên chiếu không còn thẻ. Nếu bạn đổ ra Trạng sau, ít tuổi hơn, bạn sẽ lấy từ chiếu những thẻ còn lại, từ cao xuống thấp, đủ trị giá của sáu hột xí ngầu. Người đổ Trạng được quyền đổ đầu tiên cho ván kế tiếp.
Trên đây, tôi viết theo trí nhớ, có thể chưa đầy đủ, bạn nào rành, xin bổ sung thêm. Hình ăn cắp từ Google, ông cậu tôi có một bộ nhưng tôi lười mượn để chụp hình quá! Chúc bạn may mắn, đổ Trạng Nguyên, Đại Đăng Khoa, Tiểu Đăng Khoa... trong ba ngày Tết.
(bưng bê từ blog Diên Hoàng)
***
Ôn có bộ xăm hường bằng ngà! Cổ ơi là cổ tới nỗi mấy con nhất hường mòn vẹt cả đầu. Cái đầu của một con Trạng Em mòn mỏng dính, chắc tại ai đó đổ được trạng cứ cầm mân mê hoài. Tết năm nào cũng hè nhau chơi. Mà phải đổ trong cái tô của nó, tiếng nó vang long cong, hột xí ngầy nẩy đều mà không văng ra ngoài.
Lâu lắm rồi, không nhớ tới chơi xăm hường. Tự nhiên hôm nay lang thang đọc được, thấy sao sao đâu.
Không biết bây giờ bộ xăm hường này lưu lạc tới đâu rồi?

2 comments:

Hy said...

Hy chẳng biết chơi bài tứ sắc mô . Đổ xăm hương lại càng không biết ất giáp chi, chưa thấy bao giờ. Hôm ni mới nghe lần đầu . Cách chơi cũng thấy phức tạp ghê hỉ :-) Hy thấy tết nhất chơi "bầu cua cá nai" là dzui nhất :-)

chiBaDau said...

Happy New Year, Quyen.